wstrząs anafilaktyczny u psa po szczepieniu

Alergeny psa przedostają się do ludzkiego organizmu głównie drogami oddechowymi, ale także przez spojówki oczu i poprzez bezpośredni kontakt. Objawy alergii na psa. Jeśli posiadamy w domu zwierzaka, a podejrzewamy u siebie alergię to powinniśmy zachować czujność. Do najczęściej występujących objawów alergii na psa zaliczamy: katar Wstrząs anafilaktyczny u psa: jak go rozpoznać i pomóc psu? ⭐ https://cowsierscipiszczy.pl/wstrzas-anafilaktyczny-psa/ Powiem jeszcze tak, informacja z ostatnich dni: osiem przypadków wstrząsów anafilaktycznych na świecie po podaniu szczepionki przeciw COVID-19. To daje mniej więcej jeden wstrząs na milion wstrzyknięć. Czyli tyle, ile występuje po podaniu jakiegokolwiek innego leku domięśniowego. Zobacz także. Wstrząs anafilaktyczny po szczepieniu. Substancje znajdujące się w niektórych szczepionkach mogą u osob na nie wrażliwych powodować wstrząs anafilaktyczny. Przed szczepieniem lekarz powinien zebrać dokładny wywiad dotyczący u pacjenta alergii na białka jaja kurzego i glikol polietylenowy. Ryzyko wystąpienia wstrząsu Pomocne może być także podanie do ręki adrenaliny lub lekarstwa osobie, u której wystąpił wstrząs anafilaktyczny (np. z torebki czy plecaka). Niezależnie od tego, czy był to lekki wstrząs czy zagrażający życiu, każda osoba, która doświadczyła wstrząsu powinna udać się do szpitala na badania i obserwację po przebytym Dating Portal Für Menschen Mit Behinderung. Pełna wersja artykułu dostępna jest w „Medycynie Praktycznej-Szczepieniach” 2/2016, s. 31-45. Komentarz dr n. med. Hanna CzajkaPoradnia Chorób Zakaźnych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. św. Ludwika w Krakowie Biorąc pod uwagę liczbę szczepień wykonywanych powszechnie u noworodków, niemowląt i dzieci na całym świecie, reakcja anafilaktyczna (wstrząs anafilaktyczny) jest bardzo rzadkim niepożądanym odczynem poszczepiennym (NOP). Ryzyko wystąpienia tego rodzaju NOP wzbudza jednak zrozumiałe obawy zarówno rodziców szczepionych dzieci, jak i pracowników ochrony zdrowia wykonujących szczepienia. Przedstawione w komentowanym artykule zalecenia i wytyczne są przeznaczone dla pracowników ochrony zdrowia realizujących szczepienia w poradniach pediatrycznych i gabinetach szkolnych na terenie Belgii, ale mogą stanowić cenne źródło wiedzy także dla lekarzy i pielęgniarek szczepiących dzieci w Polsce. Według danych australijskich wstrząs anafilaktyczny stanowiący NOP występuje u 1–3 osób/1 000 000 W Stanach Zjednoczonych, zgodnie z danymi opublikowanymi w 2003 roku, ryzyko wystąpienia tego typu reakcji w latach 1991–1997 oceniano na 0,65/1000 000 dawek, a w latach 2009–2011 na 1,31/1000 000 Zgodnie z publikacjami Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego–Państwowego Zakładu Higieny w latach 2013 i 2014 w Polsce odnotowano po dwa przypadki NOP w postaci reakcji anafilaktycznej, co świadczy o małym ryzyku jej Jednak ze względu na brak danych dotyczących liczby podanych dawek szczepionek nie można dokładnie ustalić częstości występowania tego rodzaju NOP w naszym kraju. Reakcja anafilaktyczna jest stanem nagłego zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego rozpoczęcia leczenia. Powszechne szczepienie całej populacji dzieci narzuca zatem konieczność opracowania i wdrożenia odpowiednich procedur, właściwego przeszkolenia personelu realizującego te zabiegi medyczne, a także odpowiedniego wyposażenia punktów (gabinetów) szczepień. Autorzy komentowanego artykułu przytoczyli powszechnie akceptowaną definicję „anafilaksji” opracowaną przez Brighton Collaboration, a także wymienili leki przeznaczone do stosowania w razie wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego wraz z określeniem zasad ich przechowywania i dawkowania. Obowiązujące w Polsce przepisy prawa nakładają także na podmioty realizujące szczepienia ochronne preparatami zakupionymi z budżetu Państwa w ramach umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia obowiązek odpowiedniego przechowywania szczepionek i odpowiedniego wyposażenia punktu (gabinetu) szczepień. Każdy świadczeniodawca wykonujący szczepienia musi zatem posiadać zestaw do udzielania pierwszej pomocy oraz zestaw przeciwwstrząsowy. Zestaw do udzielania pierwszej pomocy obejmuje: rurkę ustno-gardłową, maskę twarzową, worek samorozprężalny, igły, wenflony, płyny infuzyjne i środki opatrunkowe (bandaż, gaza, gaziki), aparat do pomiaru ciśnienia krwi z kompletem mankietów dla dzieci i dorosłych oraz stetoskop. W skład zestawu przeciwwstrząsowego wykorzystywanego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej wchodzą: woda do wstrzyknięć (aqua pro iniectione) – rozpuszczalnik do sporządzania leków podawanych pozajelitowo, amiodaron (amiodaroni hydrochloridum) 50 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, dopamina (dopaminum) 40 mg/ml – roztwór do infuzji, adrenalina (adrenalinum) 300 µg/0,3 ml lub 1 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, furosemid (furosemidum) 10 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, glukoza (glucosum) 20 lub 40% – roztwór do wstrzykiwań, nitrogliceryna (glyceroli trinitras) 0,4 mg/dawkę – aerozol podjęzykowy, hydrokortyzon (hydrocortisonum hemisuccinatum) 250 mg – proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań lub infuzji, lub odpowiedniki terapeutyczne, lidokaina (lidocaini hydrochloridum) 2% – roztwór do wstrzykiwań, metamizol (metamizolum natricum) 500 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, chlorek sodu (natrii chloridum) 0,9% – roztwór do wstrzykiwań, wodorowęglan sodu (natrii hydrocarbonas) 84 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań dożylnych, salbutamol (salbutamoli sulfas) 0,5 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, płyny infuzyjne: glukoza (glucosum) 5% – roztwór do infuzji, chlorek sodu (natrii chloridum) 0,9% – roztwór do infuzji, roztwór Ringera (natrii chloridum + kalii chloridum + calcii chloridum dihydricum) 8,6 mg + 0,3 mg + 0,33 mg/ml – roztwór do infuzji dożylnych. Zestaw przeciwwstrząsowy wykorzystywany przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej stanowi obowiązkowe wyposażenie podmiotu udzielającego świadczenia z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, jakimi są szczepienia ochronne. Niezależnie od właściwego wyposażenia gabinetu szczepień, zgodnie z art. 17 ust. 6 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, osoby realizujące opisywane świadczenia muszą posiadać kwalifikacje wskazane w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 18 sierpnia 2011 roku w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Zgodnie z § 6 tego Rozporządzenia osoby przeprowadzające obowiązkowe szczepienia ochronne muszą odbyć w ramach doskonalenia zawodowego kurs lub szkolenie w zakresie szczepień ochronnych i uzyskać dokument potwierdzający ukończenie tego kursu lub szkolenia, względnie dysponować specjalizacją, której ramowy program kształcenia podyplomowego obejmował problematykę szczepień ochronnych na podstawie przepisów o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz przepisów o zawodach pielęgniarki i położnej. Należy także podkreślić, że zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce, wykonując szczepienia poza systemem powszechnego obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego w ramach indywidualnej lub grupowej praktyki lekarskiej, należy zapewnić zarówno odpowiednie warunki łańcucha chłodniczego, jak i wyposażyć gabinet w zestaw przeciwwstrząsowy (p. powyżej). Lekarze oraz zatrudniane przez nich pielęgniarki muszą także posiadać kwalifikacje zgodne z przytoczonymi przepisami. Bezpieczeństwo szczepień zależy także od wywiadu lekarskiego zebranego podczas wizyty kwalifikacyjnej, obejmującego ewentualne reakcje alergiczne w przeszłości. Znaczenie tego problemu obrazują dane amerykańskie, zgodnie z którymi u 85% osób z anafilaksją (klasyfikowaną zgodnie z definicją Brighton Collaboration według stopni 1 i 2) stwierdzono choroby alergiczne w wywiadzie. U 3 z 33 pacjentów stwierdzono anafilaksję w przeszłości, u 16 rozpoznano astmę, a u pozostałych alergię na pokarmy, alergię skórną lub reakcje alergiczne związane z W komentowanym artykule Czytelnik znajdzie bardzo przydatne w codziennej praktyce przykłady pytań, które mogą stanowić wytyczne dla odpowiedniej kwalifikacji do szczepień i ograniczyć ryzyko wystąpienia anafilaksji. Ważne jest także, aby lekarz się zapoznał z charakterystyką każdego produktu leczniczego w celu ustalenia ich składu oraz wyboru odpowiedniej szczepionki (np. w przypadku szczepienia przeciwko HPV osoby uczulonej na drożdże można wybrać produkt, który nie zawiera tego składnika). Na podstawie danych z wywiadu należy także wskazać optymalny czas obserwacji po szczepieniu w warunkach ambulatoryjnych lub w skrajnych przypadkach prowadzić szczepienia w warunkach szpitalnych. Standardowa ambulatoryjna obserwacja powinna trwać około 20–30 minut po podaniu szczepionki, a w sytuacjach wymagających szczególnej ostrożności, według lekarzy włoskich, okres ten należy wydłużyć do 60 Kwalifikując dzieci do szczepień na podstawie wywiadu w kierunku reakcji alergicznych, w niektórych przypadkach obserwację należy wydłużyć do około 4 godzin, a w sytuacjach szczególnych zalecić całodobową obserwację w warunkach szpitalnych. Uzasadnieniem takiego postępowania mogą być przytoczone wcześniej dane amerykańskie, z których wynika, że na 33 przypadki anafilaksji związanej ze szczepieniem, w 8 reakcja ta wystąpiła w ciągu 30 minut, w kolejnych 8 przypadkach w ciągu 30 minut do 3 godzin, w 10 przypadkach po upływie 2–4 godzin, a w 3 przypadkach 4–20 godzin po szczepieniu. Podobnie jak w innych krajach, także w Polsce największe obawy pacjentów z alergią na białko jaja kurzego budzi podawanie szczepionki MMR. W większości są to obawy nieuzasadnione i nie wymagające szczególnego postępowania. Choć reakcje anafilaktyczne zdarzają się także po podaniu szczepionki MMR, to częściej występują one po szczepionce inaktywowanej przeciwko grypie lub po W Polsce w 2014 roku anafilaksja wystąpiła po podaniu szczepienia przeciwko tężcowi i błonicy (Td) oraz po podaniu szczepionki przeciwko WZW typu B. Należy podkreślić, że wprawdzie reakcja anafilaktyczna może wystąpić po podaniu każdej szczepionki, jednak zdarza się to sporadycznie. Piśmiennictwo: 1. Immunisation Advisory Centre – University of Auckland: Anaphylaxis and vaccination for health professionals – ALL-HP-0209. March 2010 2. Bohlke K., Davis Marcy i wsp.: Risk of anaphylaxis after vaccination of children and adolscents. Pediatrics, 2003; 112 (4): 815–820 3. McNeil Wientraub Duffy J. i wsp.: Risk of anaphylaxis after vaccination in children and adults. J. Allergy Clin. Immunol., 2016; 137 (3): 868–877 4. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego–Państwowy Zakład Higieny – Zakład Epidemiologii – Główny Inspektorat Sanitarny – Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi. Szczepienia ochronne w Polsce w 2013 roku – Warszawa, 2014 5. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego–Państwowy Zakład Higieny – Zakład Epidemiologii – Główny Inspektorat Sanitarny – Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi. Szczepienia ochronne w Polsce w 2014 roku – Warszawa, 2015 6. Franceschini F., Bottau P., Caimmi S. i wsp.: Vaccination in children with allergy to non active vaccine components. Clin. Transl. Med., 2015; 4: 3 Czym jest reakcja anafilaktyczna (tzw. anafilaksja) u psa? Reakcja anafilaktyczna to niewłaściwa reakcja organizmu na działający alergen (antygen). Wstrząs anafilaktyczny u psa Pierwszy kontakt organizmu z danym alergenem powoduje powstawanie przeciwciał klasy IgE (odpowiedź humoralna), które wiążą się z powierzchnią komórek układu odpornościowego (komórki tuczne). Mówi się, że pacjent „uwrażliwił się” na ten alergen. Na tym etapie nie występują żadne objawy reakcji anafilaktycznej. Powtórne narażenie zwierzęcia na ten sam alergen powoduje połączenie alergenu z co najmniej dwoma przeciwciałami klasy IgE, związanymi z powierzchnią komórki tucznej. Komórka ta uwalnia swoją zawartość (degranulacja), ulega aktywacji i rozpoczyna się reakcja anafilaktyczna. Pewne substancje nasilają stan zapalny (mediatory zapalne), np.: histamina, prostaglandyny, leukotrieny, tromboksany, proteazy, czynnik chemotaktyczny eozynofili, czynnik aktywujący płytki krwi. Rodzaje reakcji anafilaktycznejWstrząs anafilaktyczny – co to jest i jak bardzo jest niebezpieczny?Objawy wstrząsu anafilaktycznegoJak możesz pomóc swojemu zwierzakowi?Co zrobi weterynarz w przypadku wstrząsu anafilaktycznego?Rokowanie przy wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznegoZaleceniaReakcja anafilaktyczna po szczepieniuAdrenalina na własny użytek w domu rozwiązaniem problemu? Rodzaje reakcji anafilaktycznej Reakcja anafilaktyczna może mieć charakter miejscowy (atopia) lub uogólniony (wstrząs anafilaktyczny). Atopia to dziedziczna predyspozycja do występowania reakcji alergicznych na skutek kontaktu z antygenem obecnym w środowisku. Do uczulenia u zwierzęcia atopika dochodzi na skutek przechodzenia przez skórę określonych alergenów środowiskowych (na przykład roztoczy kurzu domowego, pleśni). Problem mogą nasilać bytujące na zwierzęciu pchły, towarzyszące zakażenie skóry niektórymi bakteriami (gronkowiec) lub grzybami (Malassezia), zaburzenia funkcjonowania bariery naskórkowej czy sezonowy wzrost określonych alergenów (pyłki). Przyczyną może być także kontakt z alergenami pokarmowymi. W efekcie końcowym w skórze pojawiają się komórki zapalne, dochodzi do produkcji substancji odpowiedzialnych za proces zapalny i uporczywego swędzenia (świąd). Zdecydowana większość przypadków atopii objawia się w postaci zapalenia skóry (okolica warg, oczu, wewnętrzne powierzchnie małżowin usznych, brzuch, powierzchnie zginaczowe stawów łokciowych, nadgarstkowych i skokowych, przestrzenie międzypalcowe i okolica odbytu), niemniej jednak możliwe jest samoistne występowanie atopowego zapalenia błony śluzowej nosa bądź atopowego zapalenia spojówek. Atopia to znacznie bardziej rozbudowana jednostka chorobowa, w tym artykule jednak skupimy się przede wszystkim na uogólnionej postaci reakcji anafilaktycznej czyli na wstrząsie anafilaktycznym. Wstrząs anafilaktyczny – co to jest i jak bardzo jest niebezpieczny? Co to jest wstrząs anafilaktyczny? Wstrząs bez względu na rodzaj (hipowolemiczny, pourazowy, obturacyjny, kardiogenny czy septyczny) jest stanem ograniczonego dopływu krwi do tkanek, skutkującym niedostatecznym ich utlenowaniem. W przebiegu wstrząsu anafilaktycznego po uwolnieniu zawartości komórek tucznych i mediatorów zapalnych, dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia ich przepuszczalności. Zmniejszona zostaje objętość krwi krążącej, ograniczony jest przepływ (perfuzja) krwi przez tkanki – dostają one mniej tlenu niż potrzebują. Może dojść do niedotlenienia mięśnia sercowego i mózgu, a w najgorszym scenariuszu do śmierci pacjenta. Wstrząs anafilaktyczny jest najgroźniejszą formą reakcji anafilaktycznej. Gdy wystąpi, należy liczyć się z ryzykiem zejścia śmiertelnego zwierzęcia. Jest to stan zagrożenia życia i wymaga pilnej konsultacji lekarsko-weterynaryjnej! Sprawcy wstrząsu anafilaktycznego: jady: pszczół, os, szerszeni, mrówek, meszek, węży, preparaty krwiopochodne (podawane w trakcie transfuzji), szczepionki, leki, penicylina, gentamycyna, tetracykliny, cefalosporyny, sulfonamidy, acepromazyna, ketamina, prokaina, lidokaina, diazepam, niesterydowe leki przeciwzapalne, niektóre kontrasty stosowane w zaawansowanej diagnostyce obrazowej, karma dla psa. W wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego ogromną rolę odgrywają osobnicze uwarunkowania konkretnego zwierzęcia, jego wrażliwość na konkretne alergeny. Brak jest dostępnych badań pozwalających na wykrycie podatnych na anafilaksję zwierząt, określenie szkodliwych dla nich alergenów i wyeliminowanie tych czynników z otoczenia. Zdarza się, że nie udaje się ustalić bezpośredniej przyczyny wstrząsu anafilaktycznego. Objawy wstrząsu anafilaktycznego Objawy wstrząsu anafilaktycznego Objawy reakcji anafilaktycznej uzależnione są od dawki alergenu, drogi wniknięcia i stopnia uwrażliwienia organizmu na ten konkretny alergen. U silnie uczulonego zwierzęcia może dojść do bardzo intensywnej reakcji anafilaktycznej nawet po kontakcie z niewielką ilością alergenu. W zakresie lokalizacji objawy mogą ograniczać się do miejsca wniknięcia alergenu lub obejmować cały organizm. Należy mieć świadomość, że reakcja miejscowa (pokrzywka w postaci bąbli na skórze lub obrzęk naczynioruchowy czyli obrzęk skóry i podskórza, rumień czy świąd mogą przekształcić się w reakcję uogólnioną (wstrząs anafilaktyczny). Objawy występują natychmiast, zazwyczaj od kilku minut do 30 minut od zadziałania alergenu, a objawy kliniczne stopniowo nasilają się. Istnieje zależność: im szybciej rozwijają się objawy kliniczne tym większe jest nasilenie wstrząsu anafilaktycznego. Może zdarzyć się, że nasilenie objawów reakcji anafilaktycznej maleje, by po upływie kilku godzin gwałtownie się zwiększyć. Jest to tzw. reakcja dwufazowa i o ile nie zostanie rozpoznana i odpowiednio leczona to prowadzi do zwiększonej śmiertelności. Różne gatunki w różny sposób będą reagowały na alergeny wywołujące reakcję anafilaktyczną. Zależne jest to od wykształconych reakcji układu odpornościowego, budowy mięśni gładkich oraz szybkości usuwania antygenu z krwi krążącej. W związku z tym istnieje pojęcie „narządów wstrząsowych” – różnych u różnych gatunków. U psów narządem wstrząsowym jest wątroba i układ pokarmowy, jeden z mediatorów zapalnych (histamina) wydzielana jest głównie w komórkach układu pokarmowego a następnie razem z krwią trafia do wątroby. U kotów narządem wstrząsowym są płuca, przy kontakcie z alergenem koty zazwyczaj reagują intensywnym skurczem oskrzeli. Z tego względu dominującym objawem u tego gatunku będzie duszność. Objawy wstrząsu anafilaktycznego u psa: swędzenie (świąd), pokrzywka, wymioty, nudności, biegunka (w tym także biegunka krwotoczna) oddawanie moczu. Objawy wstrząsu anafilaktycznego u kota: silny świąd okolicy głowy, duszność, świst krtaniowy (związany z kurczem krtani), zwiększona częstotliwość oddechów, kaszel, ślinienie, wymioty, zaburzenia koordynacji ruchów. Do objawów może dołączyć się nadmierne pobudzenie w początkowej fazie, natomiast w końcowym stadium możliwe są zaburzenia świadomości zwierzęcia i ostra niewydolność układu krążenia (zapaść). Liczyć się trzeba z wystąpieniem cech typowych dla zjawiska jakim jest wstrząs. Objawy wstrząsu: bladość błon śluzowych, przyspieszona praca serca (tachykardia), niewyczuwalne tętno, zimne kończyny. U kotów rozwinąć się może obrzęk płuc, u psów z kolei dojść może do zatrzymania krwi w wątrobie i w efekcie jej powiększenia. Jak możesz pomóc swojemu zwierzakowi? Wstrząs anafilaktyczny to stan zagrożenia życia. Największą przysługę jaką możesz oddać zwierzakowi to jak najszybciej dotrzeć z nim do Kliniki, gdzie będzie mógł otrzymać stosowną pomoc. Liczy się czas! To, co możesz zrobić we własnym zakresie to usunięcie alergenu (o ile to możliwe) wywołującego reakcję np. usuń żądło w przypadku użądlenia, przerwij podawanie leków (jeśli zostały zalecone ale widzisz, że zwierzę dziwnie po nich się zachowuje). Jeżeli zwierzę ciężko oddycha, ułóż je „na waruj” (pozycja mostkowa), w takim ułożeniu najłatwiej będzie mu oddychać. Co zrobi weterynarz w przypadku wstrząsu anafilaktycznego? Postępowanie w klinice weterynaryjnej Dla lekarza weterynarii kluczowymi informacjami w procesie diagnostycznym są informacje z wywiadu – czy zwierzę miało kontakt z alergenami, czy przebyło ostatnio szczepienia (jeśli tak to jakie i kiedy), czy w ostatnim czasie poddawane było leczeniu, jeśli tak to jakie leki przyjmowało. Konieczne jest wykluczenie wstrząsu na innym tle niż anafilaktyczny. Rozpoznanie wstrząsu anafilaktycznego opiera się wyłącznie na obrazie klinicznym a głównym celem jest ograniczenie nasilenia reakcji. Lekarz zadba o drożność dróg oddechowych, pozbywając się ciał obcych, śluzu, krwi bądź wymiocin. Ocenie poddana zostanie okolica szyi, gardło i język pod kątem ewentualnych zranień, obrzęków i krwiaków. Wykluczone zostaną uszkodzenia tchawicy i kurcz krtani (często występujące u kotów). Lekarz weterynarii może wykonać badanie laryngoskopem celem zobrazowania gardła i krtani, w razie potrzeby zastosuje ssak do odessania zalegających wydzielin w drogach oddechowych. Możliwe, że konieczne będzie zaintubowanie pacjenta i tlenoterapia. Założone zostanie dojście dożylne. Wstrząsowi anafilaktycznemu towarzyszy spadek ciśnienia krwi, kluczowe jest wdrożenie płynoterapii celem podniesienia ciśnienia, polepszenia dopływu krwi do tkanek i zapobiegania zapadaniu się naczyń. Leczenie farmakologiczne wiąże się z podawaniem adrenaliny (najczęściej dożylnie, ewentualnie jeśli podaż dożylna nie jest możliwa to domięśniowo). Czasem jednorazowy zastrzyk z adrenaliną nie jest wystarczający i podaje się dodatkową dawkę. Podanie adrenaliny w przypadku wstrząsu anafilaktycznego: zmniejsza skurcz oskrzeli, poprawia ciśnienie krwi, hamuje uwalnianie kolejnych mediatorów reakcji zapalnej, poprawia kurczliwość i częstość pracy serca, usprawnia przepływ wieńcowy. Dobra reakcja na podaż adrenaliny potwierdza wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego. Rozważyć należy podaż glikokortykosteroidów i leków przeciwhistaminowych, choć mają one drugorzędne znaczenie w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego. Należy mieć świadomość, że wstrząs anafilaktyczny może mieć nieprzewidywalny charakter, stąd tak ważna jest fachowa opieka i obserwacja zwierzęcia. W zależności od stanu pacjenta wdrażane mogą być leki przeciwdziałające: zaburzeniom pracy serca, spadkowi ciśnienia, duszności. Czasem konieczne może być płukanie żołądka lub lewatywa, jeżeli alergen jest tła pokarmowego. Jeżeli wstrząs anafilaktyczny nastąpił w trakcie transfuzji, lekarz weterynarii niezwłocznie ją przerwie. W zależności od stanu pacjenta i oceny lekarza weterynarii, po wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego należy liczyć się z koniecznością hospitalizacji zwierzęcia i wykonania dodatkowych badań ( badań krwi). Hospitalizacja jest wskazana szczególnie ze względu na ryzyko powstrząsowego zaburzenia czynności narządów zaangażowanych w reakcję anafilaktyczną. Lekarz weterynarii może podjąć decyzję o rozszerzeniu diagnostyki o badanie USG. Oceniany jest stan przewodu pokarmowego, wątroba, pęcherzyk żółciowy (który w przebiegu reakcji anafilaktycznej może dawać tzw. „efekt halo”, wynikający z pogrubienia jego ściany). U psów z anafilaksją na skutek zaburzeń krzepnięcia może występować krwawienie do jamy brzusznej, stan taki pomaga nam wykryć właśnie badanie USG. U kotów z kolei USG może być przydatne w badaniu klatki piersiowej i wykrycia cech obrzęku płuc. Rokowanie przy wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego Przy wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego rokowanie jest ostrożne do złego. Zalecenia Czy zapobieganie jest możliwe? Jak wspomniałam we wcześniejszej części artykułu, reakcja anafilaktyczna to indywidualna, osobnicza sprawa. Jedno zwierzę może bez szwanku znieść kilkakrotne użądlenie przez osę na przestrzeni czasu, u innego z kolei przy drugim epizodzie dojdzie do anafilaksji. Zaleca się by w miarę możliwości ograniczać kontakt naszych podopiecznych z owadami i gadami. Jeżeli doszło do reakcji anafilaktycznej na skutek podania konkretnego leku lub szczepionki to dopilnuj, by lekarz weterynarii w książeczce zdrowia zwierzęcia zaznaczył taką informację, aby na przyszłość uniknąć podobnych incydentów. Obserwuj swojego pupila po szczepieniu, w razie niepokojących objawów skontaktuj się z lekarzem weterynarii. Jeżeli podejrzewasz reakcję nadwrażliwości na alergen pokarmowy (rzadko), należy unikać podawania karmy dla psa zawierającej ten alergen. Reakcja anafilaktyczna po szczepieniu Wstrząs po szczepieniu psa Szczepić, nie szczepić? Według Zespołu do Spraw Szczepień Światowego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt WSAVA w przypadku szczepień podstawowych (zasadniczych) należy ocenić poziom przeciwciał (wykonać badanie serologiczne). Jeśli pies ma przeciwciała przeciw nosówce i parwowirozie, a kot przeciw panleukopenii, szczepienie przypominające nie jest konieczne. W przypadku wścieklizny należy postępować zgodnie z przepisami – w przypadku psów szczepienie jest obowiązkowe raz do roku, natomiast u kotów (u których szczepienie nie jest regulowane prawnie) badanie serologiczne ujawni, czy potrzebne jest doszczepienie. W przypadku szczepionek dodatkowych (np. przeciwko leptospirozie) jeżeli doszło do reakcji anafilaktycznej to kolejne szczepienia są niewskazane. W szczególności zwracana jest uwaga na doniesienia o wstrząsach anafilaktycznych u ras miniaturowych po szczepieniu przeciw leptospirozie. Źródłem zakażenia leptospirą najczęściej jest kontakt z moczem zakażonych leptospirą gryzoni – należy mieć świadomość, że w zasadzie każdy pies wychodzący na zewnątrz jest w grupie ryzyka, gdyż z moczem gryzoni może mieć kontakt w większości miejsc. Szczepienie powinno być rozważone szczególnie u psów mających kontakt ze szczurami bądź ich moczem, zwłaszcza w podmokłym, błotnistym środowisku, pijących ze zbiorników wodnych (szczególnie stojących) lub pływających w nich, a także narażonych na wyjątkowo silne opady i powodzie. Adrenalina na własny użytek w domu rozwiązaniem problemu? Istnieje adrenalina w wersji ampułko-strzykawek do samodzielnego wstrzykiwania w warunkach domowych, z powodzeniem stosowana u ludzi w przypadkach anafilaksji. Dobrym rozwiązaniem byłoby posiadanie tegoż leku gdy jest się Opiekunem zwierzęcia u którego wstrząs anafilaktyczny wystąpił lub wiemy że istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia takiej reakcji. Problem ze stosowaniem ludzkich ampułko-strzykawek w medycynie weterynaryjnej wiąże się z innym dawkowaniem u zwierząt niż u ludzi – leki gotowe, dostępne w aptece nie nadają się do stosowania u psów o zupełnie innych uwarunkowaniach wagowych. Posiadanie adrenaliny na własny użytek jest dobrym rozwiązaniem i wartym rozważenia. Zachęcam do skonsultowania takiej opcji z prowadzącym Twojego psa lekarzem weterynarii. Wstrząs anafilaktyczny to ciężka, szybko rozwijająca się reakcja nadwrażliwości na jakiś czynnik (np. pokarm, jad owadów), w której występuje obniżenie ciśnienia tętniczego zagrażające życiu. Leczenie wstrząsu anafilaktycznego to przede wszystkim jak najszybsze podanie adrenaliny w przednio-boczną powierzchnię uda Co to jest wstrząs anafilaktyczny i jakie są przyczyny? Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja) jest to szybko rozpoczynająca się i zagrażająca życiu reakcja nadwrażliwości organizmu w odpowiedzi na jakiś czynnik (zwykle pokarm, lek lub użądlenie pszczoły czy osy). W przebiegu wstrząsu anafilaktycznego zwykle dochodzi do znacznego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. W tabeli poniżej zestawiono czynniki najczęściej wywołujące anafilaksję, ale warto wiedzieć, że taka reakcja może pojawić się w odpowiedzi także na inne, rzadsze czynniki. Wstrząs może mieć charakter alergiczny (np. w razie uczulenia na alergeny orzeszków ziemnych) lub niealergiczny (w razie reakcji na np. zimno). Najczęstszym mechanizmem powstawania wstrząsu anafilaktycznego jest uczulenie na jakiś alergen, co powoduje reakcję IgE-zależną i następnie pobudzenie tzw. komórek tucznych, które wydzielając różne silne substancje (przede wszystkim histaminę i tryptazę) powodują jego objawy. Inne czynniki mogą bezpośrednio pobudzać komórki tuczne i inne komórki. Niekiedy nie udaje się odnaleźć przyczyny wstrząsu anafilaktycznego, który wtedy nazywamy idiopatycznym. Jak często występuje wstrząs anafilaktyczny? Wstrząs anafilaktyczny występuje co roku u około 1–3% osób. Częstszy jest u osób młodych i u kobiet. Najczęstszymi przyczynami anafilaksji u dorosłych są leki (34%), pokarmy (31%) i jady owadów (20%), u dzieci zaś pokarmy (70%), jady owadów (22%) i leki (7%). W około 30% przypadków u dorosłych i w około 15% przypadków u dzieci pomimo szczegółowej diagnostyki nie udaje się ustalić przyczyny anafilaksji (anafilaksja idiopatyczna). Najczęstsze przyczyny występowania wstrząsu anafilaktycznego Czynnik mogący wywołać wstrząs Przykłady alergeny wziewne sierść koniakota lateks leki niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, ibuprofen, ketoprofen, naproksen i inne) pyrazolony antybiotyki (penicylina, cefalosporyny, aminoglikozydy, tetracyklina i inne) cytostatyki (leki stosowane w leczeniu nowotworów) inne: środki kontrastowe z jodem używane w radiologii, insulina, leki używane przy znieczuleniu (suksametonium), narkotyczne środki przeciwbólowe (morfina) szczepionki i surowice immunoterapia alergenowa (tzw. odczulanie – zwłaszcza podawana w formie wstrzyknięć podskórnych) surowica przeciwtężcowa, szczepionki przeciwwirusowe, inne szczepionki pokarmy i dodatki do pokarmów pokarmy: u dorosłych - orzeszki ziemne, laskowe ryby i skorupiaki, cytrusy u dzieci – jaja kurze, mleko krowie, orzechy ziemne, laskowe, ryby, pszenica, soja dodatki do pokarmów (przyprawy konserwanty, barwniki) jady owadów błonkoskrzydłych jad pszczoły, osy, szerszenia, mrówek inne przetoczenia krwi lub preparatów krwiopochodnych (zwykle pomyłkowe przetoczenie niezgodnego preparatu) zimno lub ciepło wysiłek fizyczny stres Wstrząs anafilaktyczny - objawy Po zadziałaniu jakiegoś czynnika wyzwalającego wstrząs może dojść do całej gamy objawów. Objawy te występują najczęściej w ciągu kilku minut, a nawet sekund (>90% do 30 minut) i zwykle samoistnie ustępują. Zdarzają się także nawroty, tzw. późne reakcje pojawiające się do 72 godzin od pierwszej reakcji – najczęściej po 8–12 godzinach (u około 1–20% chorych). U około 80–90% chorych objawy rozwiniętego wstrząsu poprzedza pojawienie się zmian skórnych – np. wysypki (tzw. pokrzywki) po przyjęciu jakiegoś pokarmu lub leku. Groźnymi objawami są: zawroty głowy uczucie silnego osłabienia kołatanie serca chrypka kaszel nieżyt nosa uczucie braku powietrza nudności i wymioty, ból brzucha. Gwałtowne obniżenie ciśnienia tętniczego dotyczy 1/3 chorych (u dorosłych dolną granicą tzw. ciśnienia skurczowego jest 90 mm Hg, u dzieci do 10. roku życia – 70 mm Hg). Skóra jest chłodna, blada, spocona. Ostatecznie może dojść do utraty przytomności, a nawet zgonu (najczęściej spowodowanym tak silnym obrzękiem „opuchnięciem” tkanek gardła, że dochodzi do zamknięcia krtani i niemożności oddychania). Chorobami, które sprzyjają pojawieniu się powikłań wstrząsu anafilaktycznego są alergia na orzeszki ziemne oraz choroby układu oddechowego (zwłaszcza źle leczona astma oskrzelowa u młodych chorych) oraz układu krążenia. Zażywane przez chorego leki mogą być przyczyną wstrząsu anafilaktycznego (np. stosowane w nadciśnieniu tętniczym tzw. inhibitory konwertazy) lub utrudniać jego leczenie (stosowane w chorobach układu krążenia tzw. beta-blokery). Co robić w razie wystąpienia objawów? Każdy chory (a także jego bliscy czy przyjaciele) powinni być przeszkoleni w zakresie podawania adrenaliny (a nawet zasad pierwszej pomocy). Wykazano, że najważniejszą przyczyną śmierci z powodu wstrząsu anafilaktycznego jest opóźnienie podania adrenaliny do czasu przybycia karetki pogotowia ratunkowego. Jest to bardzo ważne, ponieważ tylko około 10% reakcji anafilaktycznych ma miejsce w placówkach medycznych. Adrenalina, która naturalnie wydziela się w naszym organizmie w sytuacji zagrożenia czy stresu, silnie go mobilizuje. Kurczy naczynia krwionośnie, dzięki czemu wzrasta ciśnienie tętnicze, zmniejsza obrzęk tkanek i zmniejsza wydzielanie substancji zapalnych z komórek tucznych, a zatem odwraca skutki wstrząsu anafilaktycznego. Postępowanie w przypadku wystąpienia anafilaksji Na początku należy szybko przerwać narażenie na czynnik, który wywołał wstrząs, np. usunąć żądło owada. Następnie pacjent musi sobie podać sam adrenalinę domięśniowo w udo (lub podaje ją inna przeszkolona osoba). Jeśli lekarz wcześniej przepisał choremu lek przeciwhistaminowy – chory powinien go przyjąć (u osób nieprzytomnych nie wolno podawać tabletek). Dobrze jest ułożyć chorego w pozycji leżącej z uniesionymi nogami. Po podaniu adrenaliny natychmiast wzywa się pogotowie ratunkowe (pod numerem 112 lub 999). Chory nie powinien sam jechać do szpitala samochodem, ponieważ może nagle stracić przytomność. Jeśli chory jest sam, powinien upewnić się, że drzwi są otwarte, aby ratownicy mogli wejść do domu. W razie zatrzymania oddechu lub krążenia osoba towarzysząca choremu powinna podjąć akcję reanimacyjną, ponieważ zwłoka w oczekiwaniu na przybycie pogotowia oznacza zgon chorego. Każdy przypadek wstrząsu, nawet z niewielkimi objawami, wymaga obserwacji w szpitalu – przynajmniej 8–12 godzin. Szczególnie ciężkie objawy wymagają przyjęcia na oddział intensywnej terapii. Chorzy wypisywani do domu powinni otrzymać pisemny plan w razie ponownego pojawienia się objawów wstrząsu, skierowanie na dalszą diagnostykę przyczyn wstrząsu oraz receptę na adrenalinę i inne leki. Rozpoznanie wstrząsu anafilaktycznego Wstrząs anafilaktyczny zazwyczaj rozpoznaje się na podstawie szczególnie szybko przebiegających, gwałtownych objawów połączonych często (chociaż nie zawsze) ze spadkiem ciśnienia tętniczego. Zwykle objawy wstrząsu są tak charakterystyczne, że jego rozpoznanie nie budzi wątpliwości. Niekiedy jednak chory nie zwraca uwagi na to, że np. wymioty i zasłabnięcie po zjedzeniu jakiegoś pokarmu poprzedziła swędząca wysypka. Niekiedy wstrząs anafilaktyczny można pomylić z innymi chorobami – np. napadem astmy oskrzelowej czy zatruciem pokarmowym. W razie wcześniejszego przyjęcia np. leków przeciwhistaminowych objawy ze strony skóry zwiastujące wstrząs mogą być nieobecne. Dużo problemów nastręcza natomiast sprecyzowanie, po jakim czynniku doszło do wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. W trakcie rozwiniętego wstrząsu z reguły nie ma czasu, aby pobrać krew do badań, dzięki którym można potwierdzić jego podejrzenie. Do badań tych należą oznaczenia stężenia histaminy (badanie to należy wykonać jak najszybciej, do 60 minut od początku objawów) oraz tryptazy we krwi (jej poziom może być prawidłowy u chorych z alergią pokarmową). Poziom tych substancji może się też szybko zmieniać, co dodatkowo utrudnia rozpoznanie wstrząsu. Dlatego też rozpoznanie wstrząsu anafilaktycznego opiera się głównie na zaobserwowaniu charakterystycznych dlań objawów. Wstrząs anafilaktyczny - leczenie Leczenie wstrząsu, jak wspomniano powyżej, wymaga przede wszystkim jak najszybszego podania adrenaliny. Zazwyczaj dorosłym podaje się domięśniowo 0,3–0,5 mg w rozcieńczeniu 1:1000 w przednio-boczną powierzchnię uda. Nie należy przekraczać jednorazowo dawki 0,5 mg. Dawkę adrenaliny można powtarzać co około 5–15 min, jeżeli nie ma poprawy lub ciśnienie tętnicze jest wciąż zbyt niskie. U większości chorych poprawę stanu ogólnego osiąga się po podaniu 1–2 dawek. Inne leki, takie jak leki przeciwhistaminowe (np. antazolina czy klemastyna) czy też glikokortykosteroidy (np. metylprednizolon) mają znaczenie drugorzędne i odgrywają rolę głównie w przeciwdziałaniu narastaniu objawów. Leki przeciwhistaminowe zmniejszają świąd skóry i wysypkę. Glikokortykosteroidy są silnymi lekami przeciwalergicznymi, ale zaczynają działać po kilku godzinach i głównie zapobiegają nawrotowi objawów wstrząsu anafilaktycznego. W leczeniu duszności spowodowanej skurczem oskrzeli skuteczne są krótko działające leki rozszerzające oskrzela (zobacz: Leki stosowane w chorobach alergicznych). W celu przeciwdziałania niedotlenienia organizmu chory otrzymuje do oddychania tlen. Niekiedy w wyniku obrzęku („opuchnięcia”) tkanek w gardle może dojść do utrudnienia oddychania grożącego uduszeniem. W takim wypadku lekarz będzie musiał wykonać intubację (założyć rurkę przez krtań do tchawicy umożliwiającą oddychanie). Jeśli obrzęk będzie zbyt duży, to wykona tzw. konikotomię – wkłuje małą rurkę bezpośrednio przez skórę szyi do tchawicy. Często przetacza się też dożylnie płyny, aby uniknąć nadmiernego spadku ciśnienia tętniczego. W razie zatrzymania oddechu lub krążenia lekarz podejmuje akcję reanimacyjną. Bardzo rzadko zdarza się tzw. przedłużająca się anafilaksja, kiedy to pomimo leczenia chory nadal ma objawy przez wiele godzin, a nawet dni. Czy możliwe jest całkowite wyleczenie? U wielu chorych objawy wstrząsu anafilaktycznego mogą cofnąć się samoistnie (organizm człowieka wydziela wiele substancji, w tym adrenalinę przeciwdziałającą skutkom wstrząsu), u innych dochodzi do jego narastania, a nawet śmierci (najczęściej w ciągu 5–30 minut od początku objawów – około 1–3% chorych). Niekiedy chorzy nie są świadomi, że jakiś czynnik może wywołać u nich wstrząs. W rzadkich wypadkach wstrząs pojawia się u nich po raz pierwszy w życiu, powodując zgon. Chory, który przebył wstrząs anafilaktyczny, może prowadzić normalne życie, ale musi być świadomy, że może ponownie dojść do nawrotu objawów wstrząsu. Nie ma zatem możliwości „wyleczenia”. Niestety nie ma możliwości przewidzenia ciężkości objawów kolejnego wstrząsu anafilaktycznego. Co trzeba robić po zakończeniu leczenia? Najważniejszym elementem postępowania u chorego, który przebył wstrząs jest ustalenie, co go spowodowało. Z reguły wymaga to skierowania do alergologa. Po opanowaniu objawów wstrząsu lekarz może pobrać krew w celu oceny tzw. swoistych przeciwciał w razie podejrzenia uczulenia na jakiś alergen, przeciwko któremu skierowane są te przeciwciała. Testy skórne z alergenami (jeśli lekarz uzna, że należy je zastosować) wykonuje się zwykle po około 3–4 tygodniach. Wcześniej mogą wypaść fałszywie ujemnie – to znaczy, że pomimo obecności uczulenia testy te go nie wykażą. W specjalistycznych ośrodkach niekiedy wykonuje się tzw. próby prowokacyjne (polegają na ostrożnym podaniu np. niewielkiej ilości pokarmu podejrzewanego o wywołanie objawów anafilaksji i obserwowanie, jakie wywoła on objawy; w razie ich obecności chory otrzymuje natychmiast leczenie). Oczywiste jest, że chory musi unikać znanych sobie czynników, które doprowadziły do powstania wstrząsu (zobacz tabelę poniżej). W razie rozpoznania którejś z chorób z kręgu alergii powinien regularnie kontrolować się i stosować do jego zaleceń. W przypadku uczulenia na jady owadów błonkoskrzydłych zaleca się odczulanie na ich jad. Pacjent powinien nosić przy sobie zawsze preparat adrenaliny (np. w amułkostrzykawce) oraz pisemną informację na co jest uczulony (wpisanie odpowiedniej informacji medycznej na kartce noszonej wraz z dokumentem tożsamości lub na noszonej bransoletce). W Polsce dostępne są następujące preparaty adrenaliny w autowstrzykiwaczu lub ampułkostrzykawce: EpiPen Jr., Epipen Senior, Adrenalina WZF. Postępowanie w celu unikania czynników wywołujących wstrząs anafilaktyczny Czynnik mogący wywołać wstrząs Postępowanie alergeny wziewne (sierść konia, kota) lateks unikanie kontaktu z alergenami zwierzęcymi stosowanie rękawiczek, zabawek i innych przedmiotów niezawierających lateks (unikać np. balonów, prezerwatyw) leki, szczepionki i surowice nie wolno ponownie stosować preparatów powodujących anafilaksję otrzymanie informacji z nazwami uczulających leków od lekarza (w miarę możności ze wszystkimi nazwami handlowymi danego leku) informowanie o uczuleniu na dany preparat pracowników służby zdrowia (tak, by nie został on przepisany lub podany) testy prowokacyjne (np. z penicyliną) w miarę możliwości stosowanie preparatów doustnych a nie dożylnych po przyjęciu szczepionki przeciwalergicznej czy surowicy pozostać na obserwacji (zwykle 30 minut) w razie uczulenia na białko jaja kurzego nie przyjmować szczepionek je zawierających pokarmy i dodatki do pokarmów (np. konserwanty) unikanie uczulających pokarmów nawet w śladowej ilości – czytanie etykietek, informowanie o uczuleniu na jakiś pokarm w restauracji unikanie np. sałatek z surowymi jarzynami i owocami, pokarmów konserwowanych, barwionych, wędzonych itp. jady owadów błonkoskrzydłych przy przebywaniu na zewnątrz na świeżym powietrzu unikanie czynników mogących przywabiać owady (kolorowych strojów, mocnych perfum, spożywania posiłków) nie odganiać gwałtownie owadów, nie zabijać ich wysiłek fizyczny unikanie wysiłku po spożyciu posiłków i alkoholu, przed miesiączką zimno unikanie nagłego oziębiania ciała – np. skoków do wody Co robić, aby uniknąć wstrząsu anafilaktycznego? Plan postępowania u chorych, którzy przeszli wstrząs anafilaktyczny powinien obejmować cztery główne punkty, które zostały wcześniej omówione. Niektórzy chorzy, zwłaszcza ci z anafilaksją idiopatyczną, muszą stale zapobiegawczo stosować leki przeciwhistaminowe. Reakcje anafilaktyczne po szczepieniach u dzieci - zapobieganie i leczenie. Wytyczne belgijskiej Najwyższej Rady ds. Zdrowia dla personelu poradni pediatrycznych i gabinetów szkolnych - komentarz Anaphylaxis after vaccination of children: review of literature and recommendations for vaccination in child and school health services in Belgium Anouk Vanlander, Karel Hoppenbrouwers Vaccine, 2014; 32: 3147–3154 Pełna wersja artykułu dostępna jest w „Medycynie Praktycznej-Szczepieniach” 2/2016, s. 31-45. Komentarz dr n. med. Hanna Czajka Poradnia Chorób Zakaźnych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. św. Ludwika w Krakowie Biorąc pod uwagę liczbę szczepień wykonywanych powszechnie u noworodków, niemowląt i dzieci na całym świecie, reakcja anafilaktyczna (wstrząs anafilaktyczny) jest bardzo rzadkim niepożądanym odczynem poszczepiennym (NOP). Ryzyko wystąpienia tego rodzaju NOP wzbudza jednak zrozumiałe obawy zarówno rodziców szczepionych dzieci, jak i pracowników ochrony zdrowia wykonujących szczepienia. Przedstawione w komentowanym artykule zalecenia i wytyczne są przeznaczone dla pracowników ochrony zdrowia realizujących szczepienia w poradniach pediatrycznych i gabinetach szkolnych na terenie Belgii, ale mogą stanowić cenne źródło wiedzy także dla lekarzy i pielęgniarek szczepiących dzieci w Polsce. Według danych australijskich wstrząs anafilaktyczny stanowiący NOP występuje u 1–3 osób/1 000 000 W Stanach Zjednoczonych, zgodnie z danymi opublikowanymi w 2003 roku, ryzyko wystąpienia tego typu reakcji w latach 1991–1997 oceniano na 0,65/1000 000 dawek, a w latach 2009–2011 na 1,31/1000 000 Zgodnie z publikacjami Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego–Państwowego Zakładu Higieny w latach 2013 i 2014 w Polsce odnotowano po dwa przypadki NOP w postaci reakcji anafilaktycznej, co świadczy o małym ryzyku jej Jednak ze względu na brak danych dotyczących liczby podanych dawek szczepionek nie można dokładnie ustalić częstości występowania tego rodzaju NOP w naszym kraju. Reakcja anafilaktyczna jest stanem nagłego zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego rozpoczęcia leczenia. Powszechne szczepienie całej populacji dzieci narzuca zatem konieczność opracowania i wdrożenia odpowiednich procedur, właściwego przeszkolenia personelu realizującego te zabiegi medyczne, a także odpowiedniego wyposażenia punktów (gabinetów) szczepień. Autorzy komentowanego artykułu przytoczyli powszechnie akceptowaną definicję „anafilaksji” opracowaną przez Brighton Collaboration, a także wymienili leki przeznaczone do stosowania w razie wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego wraz z określeniem zasad ich przechowywania i dawkowania. Obowiązujące w Polsce przepisy prawa nakładają także na podmioty realizujące szczepienia ochronne preparatami zakupionymi z budżetu Państwa w ramach umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia obowiązek odpowiedniego przechowywania szczepionek i odpowiedniego wyposażenia punktu (gabinetu) szczepień. Każdy świadczeniodawca wykonujący szczepienia musi zatem posiadać zestaw do udzielania pierwszej pomocy oraz zestaw przeciwwstrząsowy. Zestaw do udzielania pierwszej pomocy obejmuje: rurkę ustno-gardłową, maskę twarzową, worek samorozprężalny, igły, wenflony, płyny infuzyjne i środki opatrunkowe (bandaż, gaza, gaziki), aparat do pomiaru ciśnienia krwi z kompletem mankietów dla dzieci i dorosłych oraz stetoskop. W skład zestawu przeciwwstrząsowego wykorzystywanego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej wchodzą: woda do wstrzyknięć (aqua pro iniectione) – rozpuszczalnik do sporządzania leków podawanych pozajelitowo, amiodaron (amiodaroni hydrochloridum) 50 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, dopamina (dopaminum) 40 mg/ml – roztwór do infuzji, adrenalina (adrenalinum) 300 µg/0,3 ml lub 1 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, furosemid (furosemidum) 10 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, glukoza (glucosum) 20 lub 40% – roztwór do wstrzykiwań, nitrogliceryna (glyceroli trinitras) 0,4 mg/dawkę – aerozol podjęzykowy, hydrokortyzon (hydrocortisonum hemisuccinatum) 250 mg – proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań lub infuzji, lub odpowiedniki terapeutyczne, lidokaina (lidocaini hydrochloridum) 2% – roztwór do wstrzykiwań, metamizol (metamizolum natricum) 500 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, chlorek sodu (natrii chloridum) 0,9% – roztwór do wstrzykiwań, wodorowęglan sodu (natrii hydrocarbonas) 84 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań dożylnych, salbutamol (salbutamoli sulfas) 0,5 mg/ml – roztwór do wstrzykiwań, płyny infuzyjne: glukoza (glucosum) 5% – roztwór do infuzji, chlorek sodu (natrii chloridum) 0,9% – roztwór do infuzji, roztwór Ringera (natrii chloridum + kalii chloridum + calcii chloridum dihydricum) 8,6 mg + 0,3 mg + 0,33 mg/ml – roztwór do infuzji dożylnych. Zestaw przeciwwstrząsowy wykorzystywany przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej stanowi obowiązkowe wyposażenie podmiotu udzielającego świadczenia z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, jakimi są szczepienia ochronne. Niezależnie od właściwego wyposażenia gabinetu szczepień, zgodnie z art. 17 ust. 6 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, osoby realizujące opisywane świadczenia muszą posiadać kwalifikacje wskazane w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 18 sierpnia 2011 roku w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Zgodnie z § 6 tego Rozporządzenia osoby przeprowadzające obowiązkowe szczepienia ochronne muszą odbyć w ramach doskonalenia zawodowego kurs lub szkolenie w zakresie szczepień ochronnych i uzyskać dokument potwierdzający ukończenie tego kursu lub szkolenia, względnie dysponować specjalizacją, której ramowy program kształcenia podyplomowego obejmował problematykę szczepień ochronnych na podstawie przepisów o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz przepisów o zawodach pielęgniarki i położnej. Należy także podkreślić, że zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce, wykonując szczepienia poza systemem powszechnego obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego w ramach indywidualnej lub grupowej praktyki lekarskiej, należy zapewnić zarówno odpowiednie warunki łańcucha chłodniczego, jak i wyposażyć gabinet w zestaw przeciwwstrząsowy (p. powyżej). Lekarze oraz zatrudniane przez nich pielęgniarki muszą także posiadać kwalifikacje zgodne z przytoczonymi przepisami. Bezpieczeństwo szczepień zależy także od wywiadu lekarskiego zebranego podczas wizyty kwalifikacyjnej, obejmującego ewentualne reakcje alergiczne w przeszłości. Znaczenie tego problemu obrazują dane amerykańskie, zgodnie z którymi u 85% osób z anafilaksją (klasyfikowaną zgodnie z definicją Brighton Collaboration według stopni 1 i 2) stwierdzono choroby alergiczne w wywiadzie. U 3 z 33 pacjentów stwierdzono anafilaksję w przeszłości, u 16 rozpoznano astmę, a u pozostałych alergię na pokarmy, alergię skórną lub reakcje alergiczne związane z W komentowanym artykule Czytelnik znajdzie bardzo przydatne w codziennej praktyce przykłady pytań, które mogą stanowić wytyczne dla odpowiedniej kwalifikacji do szczepień i ograniczyć ryzyko wystąpienia anafilaksji. Ważne jest także, aby lekarz się zapoznał z charakterystyką każdego produktu leczniczego w celu ustalenia ich składu oraz wyboru odpowiedniej szczepionki (np. w przypadku szczepienia przeciwko HPV osoby uczulonej na drożdże można wybrać produkt, który nie zawiera tego składnika). Na podstawie danych z wywiadu należy także wskazać optymalny czas obserwacji po szczepieniu w warunkach ambulatoryjnych lub w skrajnych przypadkach prowadzić szczepienia w warunkach szpitalnych. Standardowa ambulatoryjna obserwacja powinna trwać około 20–30 minut po podaniu szczepionki, a w sytuacjach wymagających szczególnej ostrożności, według lekarzy włoskich, okres ten należy wydłużyć do 60 Kwalifikując dzieci do szczepień na podstawie wywiadu w kierunku reakcji alergicznych, w niektórych przypadkach obserwację należy wydłużyć do około 4 godzin, a w sytuacjach szczególnych zalecić całodobową obserwację w warunkach szpitalnych. Uzasadnieniem takiego postępowania mogą być przytoczone wcześniej dane amerykańskie, z których wynika, że na 33 przypadki anafilaksji związanej ze szczepieniem, w 8 reakcja ta wystąpiła w ciągu 30 minut, w kolejnych 8 przypadkach w ciągu 30 minut do 3 godzin, w 10 przypadkach po upływie 2–4 godzin, a w 3 przypadkach 4–20 godzin po szczepieniu. Podobnie jak w innych krajach, także w Polsce największe obawy pacjentów z alergią na białko jaja kurzego budzi podawanie szczepionki MMR. W większości są to obawy nieuzasadnione i nie wymagające szczególnego postępowania. Choć reakcje anafilaktyczne zdarzają się także po podaniu szczepionki MMR, to częściej występują one po szczepionce inaktywowanej przeciwko grypie lub po W Polsce w 2014 roku anafilaksja wystąpiła po podaniu szczepienia przeciwko tężcowi i błonicy (Td) oraz po podaniu szczepionki przeciwko WZW typu B. Należy podkreślić, że wprawdzie reakcja anafilaktyczna może wystąpić po podaniu każdej szczepionki, jednak zdarza się to sporadycznie. Ustawa o funduszu kompensacyjnym jest prawie gotowa - informuje portal Chodzi o odszkodowania wypłacane osobom, u których po zaszczepieniu przeciwko Covid-19 wystąpiły skutki uboczne, tzw. niepożądane odczyny poszczepienne. Komu przysługiwać będzie rekompensata i w jakiej wysokości? Przeczytajcie będzie mógł dostać odszkodowanie?10803 zgłoszenia o "niepożądanych odczynach poszczepiennych" (NOP) po zaszczepieniu się przeciwko Covid-19 wpłynęły jak dotąd do Ministerstwa Zdrowia. W większości przypadków (9105) były one łagodne, ciężkich odnotowano 1698. I to właśnie osoby, u których wystąpiły poważne skutki uboczne będą mogły starać się o wypłatę wyniesie odszkodowanie?Według informacji, do których dotarł portal wysokość świadczenia kompensacyjnego będzie zależeć od długości hospitalizacji:za wstrząs anafilaktyczny i pobyt na SOR - 3 tys. zł, za pobyt w szpitalu do 14 dni - 10 tys. zł, za przekraczający 120 dni - 100 tys. zł. Co ważne, świadczenie ma być zwolnione z zaszczepiłeś się? Będą do Ciebie dzwonić!Adam Niedzielski o nowych mutacjach COVID-19: To jest realne zagrożenieOdszkodowanie za śmierć po szczepieniuW przypadku śmierci po podaniu szczepionki (dotąd zmarło w Polsce około 100 osób), rekompensata nie przysługuje. Odszkodowania będzie można domagać się na drodze sądowej, udowadniając, że zgon nastąpił z powodu podania ustawa wejdzie w życie?Według portalu może to nastąpić jeszcze przed 2022 roku ustawa będzie obejmować niepożądane odczyny poszczepienne po wszystkich szczepieniach, nie tylko przeciw ofertyMateriały promocyjne partnera

wstrząs anafilaktyczny u psa po szczepieniu